อัลลอฮ์ผู้ทรงสูงส่งทรงกล่าวว่า
وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ ۚ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا (3)
ความว่า “…และผู้ใดมอบหมายต่ออัลลอฮ์ พระองค์ก็จะเป็นผู้พอเพียงแก่เขา แท้จริงอัลลอฮ์เป็นผู้บรรลุในกิจการของพระองค์ โดยแน่นอนสำหรับทุกสิ่งทุกอย่างนั้นอัลลอฮ์กำหนดกฎสภาวะไว้แล้ว” (ส่วนหนึ่งของอายะฮ์ที่ 3 สูเราะฮ์อัฏเฏาะลาก)
ตะวักกุล หรือการมอบหมายต่ออัลลอฮ์นั้นหาได้หมายถึงการปัดภาระรับผิดชอบทั้งหมดให้อัลลอฮ์ แล้วก็คาดหวังผลลัพธ์ที่ดีจากการที่เราไม่ต้องลงมือทำอะไรเลย แต่ความหมายที่ถูกต้องนั้นคือ การทำหน้าที่ของบ่าวให้ดีที่สุดเสียก่อนแล้วจึงมอบหมายผลลัพธ์ของมันไว้กับอัลลอฮ์ต่างหาก
ดังที่มีอาหรับชนบทคนหนึ่งมาหาท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม แล้วถามท่านว่า “ผมควรผูกอูฐไว้ หรือมอบหมายต่ออัลลอฮ์ ?” ซึ่งท่านนบีตอบเขาไปว่า “ท่านจงผูกมันให้ดีแล้วจึงมอบหมายต่ออัลลอฮ์” (บันทึกโดยอิบนุหิบบาน และอัลหากิม)
ทำหน้าที่อย่างเดียวโดยไม่มอบหมายก็ไม่ใช่ ❌️
มอบหมายอย่างเดียวโดยไม่ทำหน้าที่ก็ไม่ใช่ ❌️
ต้องทำหน้าที่ให้ดีแล้วจึงมอบหมายเท่านั้นที่อิสลามสอนไว้ ✅️
หะดีษอีกบทหนึ่งจะฉายภาพข้างต้นให้ชัดเจนยิ่งขึ้น ท่านอะมีรุลมุอ์มินีน อุมัร อิบนุลค็อฏฏอบ ได้รายงานว่า แท้จริงท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได้กล่าวว่า
لو أنَّكُمْ تَتَوكَّلُونَ علَى اللهِ حقَّ توكُّله لرزقَكم كما يرْزقُ الطَّيرَ، تغدوا خِماصًا وتَرُوحُ بِطانًا
ความว่า “หากพวกท่านมอบหมายต่ออัลลอฮ์ (ตะวักกุล) อย่างแท้จริงแล้ว แน่นอนพระองค์ก็จะประทานริซกี (ปัจจัยยังชีพ) แก่พวกท่านเหมือนที่นกได้รับ มันออกไปตอนเช้าในสภาพท้องกิ่ว และกลับมาในตอนเย็นในสภาพอิ่มท้อง” (บันทึกโดยอัตติรมิซี, อิบนุมาญะฮ์, อะหมัด, อิบนุหิบบานและอัลหากิม ด้วยสายรายงานที่ดี)
นกที่ถึงวัยพึ่งพาตัวเองแล้วล้วนต้องออกไปทำหน้าที่ของมัน ไม่ได้นอนรอริซกีอยู่ที่รังเฉยๆ และใช่เพียงหาอาหารสำหรับตัวเองเท่านั้น หลายครั้งยังรวมถึงการหามาเผื่อครอบครัวที่รอมันอยู่ที่รังด้วย มันจึงต้องใช้ทักษะที่มีให้ดีที่สุดในการแสวงหา ส่วนจะได้มามากน้อยเพียงใดนั้นมันไม่รู้ มันรู้เพียงว่ามันต้องทำให้เต็มที่แล้วมอบหมาย
เช่นเดียวกับมนุษย์ที่เป็นหัวหน้าครอบครัวในทุกยุคสมัย ที่ต้องออกไปทำมาหาเลี้ยงชีพเพื่อเอาเงินมาซื้ออาหารให้ตนเองและครอบครัว หรือแม้แต่ออกไปหาอาหารโดยตรงอย่างการหาผักริมรั้ว การหาของป่า การตกปลาหรือการล่าสัตว์แบบวิถีชีวิตชนบท ตราบใดที่วิธีการแสวงหาปัจจัยยังชีพนั้นหะลาลเขาก็จะทำมันให้ดีที่สุดก่อนจะมอบหมายผลลัพธ์ไว้กับอัลลอฮ์
ส่วนลูกนก ลูกคน และลูกสัตว์ชนิดอื่นๆ นั้นได้รับข้อยกเว้นยังไม่ต้องทำหน้าที่ตรงนี้เพราะยังหากินเองไม่ได้ ทว่าริซกีที่ถูกกำหนดไว้แล้วก็ยังมาถึงผ่านพ่อแม่หรือตัวกลางอื่นๆ อยู่ดี
หะดีษที่อุมัรรายงานได้ปิดท้ายว่า เมื่อทำหน้าที่พร้อมกับการมอบหมายอย่างสุดหัวใจแล้ว นกเหล่านั้นได้กลับรังอย่างอิ่มท้อง หมายถึงได้รับริซกีอยางพอเพียง ซึ่งถ้ามนุษย์ได้ทำเช่นนกแล้วไซร้ท่านนบีก็สัญญาว่าเราจะได้รับริซกีอย่างพอเพียงเช่นเดียวกัน “และผู้ใดมอบหมายต่ออัลลอฮ์ พระองค์ก็จะเป็นผู้พอเพียงแก่เขา”
ฉะนั้นเรามาพัฒนาการมอบหมายอย่างถูกวิธีกันเถิด แล้วริซกีที่ดีและพอเพียงจะมายังเราอย่างแน่นอน